Obezite Dünya sağlık örgütü tarafından (WHO) sağlığı bozacak ölçüde yağ dokularında anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi olarak tanımlanmaktadır ve kültürel, sosyal, genetik, fizyolojik, davranışsal ve psikolojik faktörlerin kompleks etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Erişkinlerde beden kitle indeksi (BMI) Çocuklarda yaşa göre boy, yaşa göre ağırlık ve boya göre ağırlık için oluşturulmuş persantil eğrileri obezite tanısında kullanılır. Yaşa göre BKİ’i 5 persentil ve altında olanlar “zayıf”, 85. persentil ve üzerinde olanlar “şişmanlık riski içinde” ve 95. persentil ve üzerinde olanlar “şişman” olarak tanımlanmaktadır. Günümüze kadar obezitenin gelişmiş ülkelerin sorunu olduğu ile ilgili bilgiler mevcut olsa da son yıllarda gelişmekte olan ülkelerde de bir artış söz konusu. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi’ndeki bazı ülkelerde fazla kilolu çocukların sayısı bir yılda %2’ye varan oranlarda artış göstermektedir. 2014 yılına kadar 10 çocuktan 2’si, tüm Bölge’de ise toplam 15 milyon çocuk obez olacaktır. Ülkemizde obezite sıklığı ile ilgili yapılmış çalışmalarda, sanayileşmiş ülkelerden bildirilen rakamlara yakın oranlar tespit edilmiş. Yapılan incelemelere göre dünyada var olan gen havuzu göreceli olarak sabit kalmıştır. Son yirmi yılda obezitenin prevalansında meydana gelen artış çevresel faktörlerle açıklanabilir. (aile, arkadaş çevresi ve televizyon) Şişmanlık Nedenleri
• Fazla yeme
• fiziksel hareket azlığı,
• psikolojik bozukluklar,
• genetik- metabolik- hormonal bozukluklar
İstanbul Üniversitesi’nce yapılan Türkiye Diyabet, Obezite,Hipertansiyon ve Epidemioloji Çalışması’nın sonuçlarına göre kentsel yaşam obezite sıklığını arttırmaktadır. 2004 yılı İstanbul Anadolu Yakasında yüksek sosyaekonomik düzeydeki ergen çocuklarında obezite sıklığı kızlarda %24.8, erkeklerde %35.5’tir. ABD’de toplumun %50′si şişman bu dağılım içerisinde çocuk obezlerin oranı %13’tür. ABD, Fransa,Almanya,Türkiye Son yapılan araştırmalara göre Türkiye’deki çocukların dörtte biri 3 yaş öncesinde obez ve bu oran İstanbul’da %40ları bulmaktadır. Nüfusumuzun % 25′i bu sağlık sorunu ile karşı karşıya özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayanları daha çok etkilemektedir. Birkaç büyük çalışmada anne sütü ile beslenen bebeklerin ileride obeziteye daha az maruz kaldıkları saptanmıştır. Bir hipoteze göre mama ile beslenen bebeklerde daha yüksek insülin seviyeleri; yağ birikimini ve adipozitlerin erken gelişimini uyarmaktadır. Yapılan başka bir araştırmada okul çağındaki çocukların % 60 ile 85’i kahvaltı etmemekte, % 25 ile 43’ü ise sokak satıcılarından alışveriş yapmakta süt ve ayran tüketimi ise % 15 ile 25 oranınlarında kalmaktadır. Bu tür beslenme alışkanlıklarındaki hataları düzelterek bile daha sağlıklı bir nesil yaratabiliriz Çocukluklarımızın obez olmasını engelleyebileceğimizi biliyoruz ve yapabileceklerimiz maddeler halinde sıralayalım;
1. Mutlaka sabah kahvaltı ile güne başlayalım ve kahvaltı mümkünse anne ve baba ile birlikte yapılsın ki çocukta kahvaltı önemli bir öğündür imajı oluşabilsin
2. Sofrada yetişkinlerden hiç biri yemek seçmesin ve yemekle ilgili olumsuz bir düşünce paylaşmasın. Kendine idol olarak seçtiği anne ve babadan yemekle ilgili kötü yorum duymak çocukta “ bu yemek iyi olsa anne/babam yerdi böyle demezdi” algısı oluşturur yemeği red eder
3. Çocuklarınızı asitli gazlı içeceklerden hazır meyve sularından uzak tutunuz mümkünse evde gözlerinin önünde bulundurmayınız. Bu tür içecekleri içmek istediklerinde içine bir miktar tuz ilave ederseniz tadı bozulacaktır bu küçük hile ile daha sonra tekrar içmek istemeyecekleridir.
4. Çocuklarınıza sağlıklı atıştımalıklar hazırlayınız (meyve, kuruyemiş, süt, ayran taze sıkma meyve suyu, kuru üzüm leblebi, küçük sandviçler.. vb)
5. Çocuklarınızla birlikte oyun oynayın parka gidin hareket etmelerini sağlayınız
6. Televizyon ve bilgisayar karşısında geçirelen süreyi kısaltınız.
7. İlgisini çekecek bir spor dalını hobi olarak geliştirmesini sağlayınız
8. Okul yemekhaneleri ve kantinlerinde sağlıklı besinler bulundurulmasına yönelik diğer velilerle birlikte hareket ediniz.ABD’de Şişmanlıkla mücadele için okullarda hazır yiyecek ve içecek otomatlarında kola, gazoz gibi asitli ve kilo yapan içecekler yasaklanmıştır. Ürün dağıtıcıları ve Amerikan Kalp Sağlığı Birliği’nin yaptığı anlaşma ile, 35 milyon öğrenci makinelerden yalnızca süt,meyve suyu ve soda verilmektedir.
9. Çocuklara yönelik besinlerle ilgili reklamlara dikkat edilmeli devlet tarafından yasaklanmadığı sürece ebeveynler tarafından izlenmeleri engellenmedir.
10. Çocuk eğer şişmanlamış ve dahada ileriye doğru gidiyorsa muhakkak çocuk doktoru, çocuk endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanı ile görüşülmeli gereken tetkikler yapıldıktan sonra çocuk beslenmesi ile ilgilenen bir beslenme ve diyet uzmanından (diyetisyen)yardım alınmalıdır. Unutmayınız ki çocuğunuz gelişim döneminde uzman desteği almadan yapılan yanlış diyetler gelişim geriliğine neden olabilmektedir. Yine kilo sorunu hormonel olabilir bu nedenle doktor ve diyetisyeniniz birlikte çalışmalıdır.